Week 3: Pangong Tso - Leh, Delhi & Agra

Maandag 18 september (Pangong Tso – Diskit, 173 km) (Thee: Durbuk, Lunch: bij de brug)
Ontbijt om 6:00u, vertrek om 7.00u, want er is eerder een landverschuiving geweest, dus een pittig stuk te gaan. En we moeten ’s middags op tijd zijn, want anders zal een deel van de route misschien onder water staan.
Pap en ik zijn toevallig allebei om 4:45u wakker en kijken eens naar buiten. Vanuit ons hutje hebben we uitzicht over het meer en boven de bergen aan de overkant staat een prachtige maansikkel en heldere sterren, met mooi schijnsels over het water. Tijdens het ontbijt zien we de zon de bergtoppen kleuren en langzaam warmt het wat op.
We beginnen meteen goed: we gaan over een “off road pad” langs het meer. Daarna dezelfde route terug als dat we gister na de lunch hebben gereden. In datzelfde dorpje drinken we een kopje thee en vervolgens slaan we de andere richting in.
Wisselende wegen brengen ons in een diep dal waar rivier de Shyok doorheen loopt. Prachtige slingeringen en begroeiing. Soms smal en tussen rotspartijen door, dan weer wijds met mooie uitzichten en bergtoppen op de achtergrond. Daarna wordt het landschap weidser en kaler en rijden we tussen een soort keien-weiden door. Sommige met keurige lijnen van keien, waardoor de vlakte in vakken wordt verdeeld. Geen idee waarom.
Dan arriveren we bij de locatie waar de weg volledig is verdwenen door een landslide. Wat doe je dan? Dan ga je er gewoon overheen! Rustig aan en soms zwabberend en glijdend over het zand en de keien. Een paar onnozele valpartijen, maar iedereen (en alle motoren) komen heelhuids over.
We lunchen op een grappige picknickplaats naast een brug. De kookcrew heeft weer een heerlijk laatste maaltje voor ons in elkaar geknutseld.
Het gebied waar Becky het over had met eventueel wateroverlast is direct te herkennen. Eigenlijk is het gewoon een grote rivierbedding, bestaande uit losse keien, waarvan men blijkbaar heeft bedacht dat daar ook een weg loopt? Gelukkig voor ons is het droog, want alleen zo is het al even goed werken en bij momenten spannend om niet van een kei af te glijden. Afgezien van dat Piet Tjem op het eind zijn motor nog even liggend parkeert is ook deze oversteek goed verlopen.
De rest van de route is de wegbedekking “almost good”. Van een smal dal komen we via een paar zeer steile slingers uit bij een afgrond aan de rand van een schitterende uitgestrekte vallei waar de Nubra en de Shyok bij elkaar komen. We rijden een stuk op hoogte langs deze rotswand met dit fantastische uitzicht, voordat we afdalen naar het relatief luxe hotel van de komende 2 nachten. Na wat gebakkelei over de kamers van de 4 West-Friese heren en na het besluit om af te zien van het middagprogramma strijken we met z’n allen neer in de tuin. In het zonnetje met een lekker biertje. Morgen weer een dag.

Dinsdag 19 september (Diskit – Turtuk – Diskit, 211 km)
De dag begint goed: “Marlieke, today you’ll drive on Bert’s bike, because your bike is broken”. Nergens last van gehad, maar de onderste kroonplaat is door de schokken van gister of misschien al eerder blijkbaar op 2 plekken gebroken. Dit is een van de 2 platen waarmee de voorvork / het voorwiel aan de rest van de motor is verbonden. Vrij cruciaal…
Zo ga ik dus op pad. Voor me rijdt Jan, die vanwege een val 2 dagen in de auto heeft meegereden en nu de pijn verbeterd is staat hij weer te popelen om te rijden. Maar dit is niet zijn reis, wat een pechvogel, gelukkig wel met heel veel levens. Want we zijn nog maar amper 2 km onderweg en ik zie hem voor me aan de linker kant van de weg slippen in een hoop zand. Vervolgens zie ik hem bij een poging om te corrigeren aan de andere kant van de weg head first over de kop in een greppel duiken. Daar bleef hij akelig stilliggen met de motor boven op hem. Snel de motoren aan de kant gezet en erheen gerend. Ik dacht: die zegt geen boe of bah meer en die heeft minstens 1 iets gebroken. Gelukkig reageerde hij wel meteen. Hij baalde dat hij nu weer was gevallen, snapte er niets van, maar had nergens pijn.
Omdat de motor op z’n kop lag liep de benzine er snel uit en met 4 mensen werd de motor gelukkig snel van hem afgetild. Waarbij z’n benen op een of andere manier om het stuur lagen gevouwen. Bizar genoeg komt hij er weer ongeschonden vanaf en stapt dan toch maar weer in de auto. (De motor kan sowieso vandaag niet verder.)
De rest van de dag is het hetzelfde uitzicht: grote, bruine bergen. Niet dat het verveelt hoor. Maar het lijkt wel alsof we naar het einde van de wereld rijden. Telkens lijkt het of we richting een hele grote muur van rots / gebergte aanrijden, maar elke keer kunnen we toch nog een bocht om om naar de rest van het dal te rijden.
Uiteindelijk komen we dan toch aan bij het eind van de wereld; of in ieder geval het eind van India. Want een paar kilometer verder ligt de grens met Pakistan. Dus we mogen hierna ook echt niet verder, de rest van het land is voor het leger.
Het dorpje Turtuk is prachtig. Het lag oorspronkelijk in het koninkrijk Batistan (Pakistan) en is voornamelijk islamitisch. Vergeleken met andere dorpjes is het verrassend georganiseerd: de huizen zijn af, vaak zelfs genummerd, vele tuintjes en akkertjes, gebouwen voor het vee en ook een moskee in aanbouw. Een wandeling van 5km eindigt met ene pittig klimmetje naar een schamel kloostertje. Maar met grandioos uitzicht over de vallei!
Voor de lunch wordt er door de crew een lokale eetgelegenheid (lees kale betonnen ruimte met plastic tafels en stoelen) geconfisqueerd. De uitbaters worden zo ongeveer de keuken uit gestuurd en de lunch wordt door onze eigen helden klaargemaakt. Dit alles heeft meer tijd gekost dan gepland dus op de terugweg wordt er flink de sokken ingezet. Toch wordt er nog even tijd vrij gemaakt om bij de kamelen te kijken en vlak voor het donker arriveren we weer bij het hotel.

Woensdag 20 september (Diskit – Leh, 135 km) (Thee: afdaling Kardang La, Lunch: Leh)
Vandaag alweer de laatste rij-dag… Time flies when you’re having fun!
Helaas is het onderdeel voor mijn motor nog niet binnen. Maar de motor van Jan is wel grotendeels gerepareerd. Dus ik mag vandaag op stap met een motor met wat dubieus karma. Maar hij rijdt prima hoor!
Eerst nog een kort bezoekje aan het klooster hier in Diskit. Of althans de 30m hoge, felgekleurde schitterende Boeddha boven op een bergje, met goed uitzicht over het dorp en de vallei. Daarna begint de laatste etappe pas echt. Nog wel even een pech-akkefietje: nieuwe bougie nodig voor pap. Maar uiteindelijk leiden de leuke bergweggetjes naar het begin van de Kardung La (ze beweren “Highest Motorable Road in the World, 5600m” / mijn Tomtom en Wikipedia zeggen overigens 5360m). Ook hier wordt er druk aan de weg gewerkt en aanvankelijk rijden we over gloedje-nieuw breed asfalt, dat later overgaat in goed geëgaliseerde gravelbodem. Slechts de laatste paar km bij de top is het hobbelig, met grote kuilen en grote keien. Maar dat hoort ook eigenlijk wel bij het sfeertje.
Bovenop de pas is het vrij rustig, dus we kunnen uitgebreid de tijd nemen voor alle trotse foto’s van de groep.
De afdaling gaat weer in omgekeerde volgorde en, hoewel ik het nu al vaak heb gezien, verbijster ik me er weer over met hoeveel mensen en handwerk ze op deze hoogte aan de weg bezig zijn!
Als een paard die z’n stal ruikt jaag Becky ons naar beneden, Leh in. Daar staat bij het hotel Konchok (de eigenaar van het reisbureau van de crew, degene die dus alles in India regelt voor Travel 2 Explore) ons op te wachten. Innemende, charismatische en sympathieke jonge man. Dan high fiven we iedereen van de groep: we hebben het maar mooi gedaan met z’n allen!
Natuurlijk moet er ook even een foto gemaakt worden van de 3 meisjes. Want we hebben maar mooi gewonnen van de jongens (echt waar hoor Ed, geen smoesjes meer bedenken!). Eefje heeft 1x haar motor even neer moeten leggen, voor de rest hebben de vrouwen zich staande gehouden! Terwijl er bij de mannen een aantal valpartijtjes zijn geweest. Blijkt wel dat de bijbehorende heren van deze genoemde dames ook alle 3 niet gevallen zijn, dus hulde!
We zitten weer in een prima hotel en nadat we ons wat hebben opgefrist en hebben geluncht lopen we een klein rondje door Leh. Maar morgen hebben we de hele dag, dus dan zullen we verder de toerist uithangen.

Donderdag 21 september (Leh)
Vandaag mogen we de toerist uithangen in Leh. Leh is een gezellig stadje, waar veel te doen is en te zien op straat. Vele winkeltjes en restaurantjes en vele bijbehorende toeristen. Bert geeft ons een rondleiding door het centrum, waarbij hij ons natuurlijk ook even langs brengt bij zijn “vriendin” op een van de Tibetaanse vluchtelingenmarktjes. Bert komt regelmatig bij haar langs en koopt graag haar eigen gemaakte sieraden. Ze zijn niet goedkoop, maar ze zijn prachtig en bovendien betaalt zij daar haar opleiding van. Dus het is een mooi doel om te steunen. Maar pap en ik zitten nog niet helemaal in de afding-voor-souvenirtjes vibe, dus we kijken toe hoe Eefje en Wim het een en ander aanschaffen.
Vervolgens komen we langs een boeddhistisch klooster/tempel, die aardig verstopt zit achter een dikke muur met toegangspoort. Bijzonder hoe te zien dat ondanks de drukte buiten deze muren, op het plein voor het klooster een kalme atmosfeer hangt, waar stokoude gelovigen en monniken hun weg door banen.
Hier in Leh zijn ze inmiddels goed gewend aan de toeristen, dus wordt je bij elk winkeltje waar je langs loopt natuurlijk aangesproken of je misschien binnen wilt komen kijken of dat je iets wil kopen. Maar niet op een vervelende manier, als je gewoon door wil lopen is dat ook goed. De grote winkelstraat door het centrum is met name gevuld met winkels met de bekende sjaals (kasjmier, zijde, pashmina) allemaal voor een “vriendenprijsje”. Dat zijn nog steeds pittige prijzen en als leek is het moeilijk te zien of je ook daadwerkelijk waar voor je geld krijgt. Maar aan het eind van de dag kom ik met een verkoper die ik ’s ochtends al had beloofd nog terug te komen op een mooie deal uit voor twee sjaals. Wie had ooit gedacht dat ik nog eens zou leren afdingen?!
Daarna leidt Bert ons naar wat meer achterafstraatjes, waar de juweliers, de kappers en verderop de bakkers en slagers zitten. Smalle straten, maar zeker niet zo krap of bedompt als bijvoorbeeld de Marokkaanse soukhs.
Om nou de hele dag een beetje door het centrum te slenteren op zoek naar souvenirs, dat is niet echt ons pakkie aan, dus pap en ik besluiten om naar het paleis te lopen. Deze is gebouwd aan de rand van de stad tegen de berg op en om daar te komen moeten we door een heel doolhof aan straatjes, die regelmatig doodlopen. We lopen dus ook meerdere keren een verkeerd steegje in, om dan na een vrij steile klim naar boven tot de ontdekking te komen dat dat toch niet de juiste keuze was. Maar uiteindelijk komen we dan boven de stad uit bij de ingang van het paleis.
Het paleis zelf is eigenlijk niet zo bijzonder. Donkere stenen gangen en kamers, maar het uitzicht over de stad is prachtig. In enkele van de kamers is een mooie foto expositie, maar de meesten zijn leeg of met een beetje samengeraapte kunst of informatie aangekleed.
Op de terugweg vinden we onze weg wat makkelijker. Maar ook hier kunnen we ons weer verbazen hoe veel zware (hand)arbeid hier nog verricht wordt! (Oude) kleine mannen en vrouwen die hier op de steilste steegjes met grote stapels bakstenen, cement of ander bouwmateriaal naar boven en beneden lopen. Op een tempo wat je je niet voor kunt stellen en zonder te zuchten, te steunen of te klagen. Sterker nog, we krijgen van iedereen een vriendelijke brede lach en een beleefd “juleh”.
Terug in het centrum lopen we weer langs de tempel, waar we muziek horen en waar zich veel mensen hebben verzameld. Blijkt dat er deze dagen veel feesten zijn ter ere van de goden en op dit moment worden er traditionele dansen uitgevoerd door de monniken. Zij zijn prachtig aangekleed in kleurige gewaden, inclusief grote maskers en een soort stoffen handen en voeten. De dans die ze uitvoeren is simpel, eigenlijk worden steeds dezelfde sprongetjes herhaald, en op het ritme van een grote trom. En het duurt lang. Op een gegeven moment gaat het zelfs een beetje vervelen, maar gelukkig is er genoeg te zien. Er is namelijk veel publiek en daartussen zitten de mooiste (oude) mensen uit Ladakh in traditionele kledij. Gewoon tussen de toeristen. Klein en met gelaatstrekken die neigen naar Tibetaans of Mongools, met een gelederde huid van de zon. Geen idee hoe oud deze mensen zijn, maar wellicht jonger dan dat ze ogen…
Voor de lunch zoeken we voor het eerst een pizzeria op, boven op een dakterras met uitzicht over de markt. Daar druppelen toevalligerwijs ook anderen van de groep binnen. In de middag gaan we toch maar op zoek naar souvenirtje en zo waar komen we eind van de dag tevreden thuis, trots op het resultaat van onze shop- en afdingkunsten. Wie had ooit gedacht dat wij dat nog leuk zouden vinden.
Vandaag komt ook de andere groep aan in Leh. Zij hebben een trip gemaakt van 2 weken door de Zanskar vallei. Een heftige tocht met veel slecht wegdek en snelle stijging naar grote hoogte. Bij hen is helaas ook een ernstig ongeluk gebeurd, waarbij een van de deelnemers frontaal op een auto is gebotst, zijn arm op 2 plekken heeft gebroken en een lelijke bekkenbreuk heeft opgelopen. Hij is inmiddels met zijn drie zoons via Leh in Delhi aangekomen, heeft reeds 1 operatie gehad en wacht daar nu op transport terug naar Nederland. Gelukkig lijkt het goed af te lopen voor deze man, als ik de verhalen zo hoor had het veel erger kunnen zijn. Voordat ze bij het eerste ziekenhuis aankwamen heeft hij eerst anderhalf uur op een geïmproviseerde brancard achterin een schuddende auto over hobbelige wegen moeten rijden…
’s avonds hebben we het afscheidsdiner met de crew. Terwijl zij de rest van de reis altijd apart van ons hebben gegeten, eten ze vanavond bij ons aan tafel. Becky is dat wel gewend, maar Mouna en Unchok spreken nauwelijks Engels en zitten eigenlijk maar wat ongemakkelijk aan tafel. Becky schenkt echter gul door met het zelf meegenomen bier (verpakt in keukenpapier, want het restaurant heeft geen alcoholvergunning, maar op deze manier wordt het soort van geduld) en de sfeer zit er goed in. Ed houdt een mooie speech waarin hij de crew bedankt en natuurlijk nog even “de winst van de meisjes” probeert te ontkrachten. Bert en ik hebben vandaag nauwgezet volgens een vooraf bepaalde verdeelsleutel de fooi voor de crew in enveloppen gedaan en deze worden nu overhandigd. Wat een toppers zijn het! En wat was het fijn om deze vriendelijke en zorgzame mannen mee te hebben gehad!

Vrijdag 22 september (Leh – Delhi)
Van Leh vliegen we vandaag terug naar New Delhi. En de gang van zaken op het vliegveld van Leh is ronduit Indiaas en met geen pen te beschrijven. Voordat we het vliegveld op mogen moeten we al onze e-tickets laten zien en worden we in een lange rij geparkeerd. Geen idee waar we precies op moeten wachten, maar uiteindelijk komen we langzaam maar zeker in de buurt van de bagage check. Alle tassen en koffers gaan door de x-ray en iedereen wordt gefouilleerd. Daarna inchecken bij de balie, wat ook allemaal weer eindeloos duurt en waar weer wat boekingsproblemen overwonnen worden (onder andere de verkeerd geschreven naam van Peter). Bij die balie wordt ook de ruimbagage ingecheckt, maar na nog een keer langs een andere x-ray voor de handbagage en nogmaals fouilleren, moet de ruimbagage buiten op een platform nog gecontroleerd worden. Dat betekent dat alle tassen en koffers met de hand moeten worden aangewezen, zodat ze ingeladen worden in het juiste vliegtuig. Tassen die niet op deze manier worden geïdentificeerd gaan niet mee… Weer een lange rij, voor nog een keer fouilleren op weg naar buiten naar de bus. Wij als vrouwen mogen langs deze rij omdat wij net als andere keren in een apart hokje (lees: een paar gespannen gordijnen) door een vrouw worden gecontroleerd. En overal moet je weer je boardingpas laten zien, zodat er nog een keer een stempel op gezet kan worden. Niet dat die stempels verder ergens gecontroleerd worden of dat iemand überhaupt al op dat punt aan had kunnen komen zonder boardingpas, maar zo creëer je in ieder geval wel werkgelegenheid. Daarna worden wij (de 3 vrouwen) zo ongeveer gesommeerd om snel in een bus te stappen, ineens heeft iedereen haast, maar wij zeggen te willen wachten op de rest van de groep. Zo heeft onze voorrang bij de rij ons dus geen stap verder geholpen.
Met iets vertraging zit uiteindelijk iedereen netjes in het vliegtuig en vertrekken we uit het prachtige, gastvrije, rustige en relatief schone Ladakh. Terug naar de bewoonde wereld in Delhi.
En daar aangekomen, in het busje op weg naar het hotel, staan we ramvast in een file. Deze transfer duurt daardoor een paar uur. En dat allemaal omdat er een of andere minister in de stad is waarvoor (uit veiligheidsoverwegingen?) een aantal straten zijn afgezet zodat hij makkelijk door kan rijden. Dat daardoor het verkeer in de rest van de stad plat komt te liggen lijkt niemand echt wat te schelen.
Tijdens dit tochtje begint het steeds harder te regenen en tegen de tijd dat we bij het hotel aan komen rond een uurtje of drie komt het met bakken uit de hemel! Ik had graag nog even rondgekeken hier in Delhi, maar op deze manier is het geen doen. Straten staan deels onder water, plastic afval drijft overal en na 3 meter zou je doorweekt zijn tot op je onderbroek. Zo wordt het helaas een saai middagje.
’s Avonds is het gelukkig redelijk droog en kunnen we lopend naar een restaurant. Het restaurant wat ons geadviseerd was blijkt vol te zitten (met angstaanjagend veel Nederlanders en Engels) en we belanden middels wat begeleiding in hun zusterbedrijf om de hoek. Geen verkeerde keuze! Want het eten is hier heerlijk en de jongen die ons hierheen heeft geloodst maakt met overgave de lekkerste cocktails.

Zaterdag 23 september (Agra)
Al vroeg zitten we in een busje. Bij ons hebben de overgebleven leden van de andere groep zich gevoegd. Dick en Arjen, twee zwagers uit Amsterdam en omstreken, Jo, Jean en Henny uit Limburg en Martijn, een van de zonen van de pechvogel in het ziekenhuis.
Het is zo’n 5 uur rijden naar Agra en het regent nog steeds. Gelukkig wel al minder dan gister, dus ik heb nog hoop dat we daar droog aankomen. Een lang tochtje dus en je merkt dat de spanning van het motorrijden er nu wel af is, dus het is vrij stil in de bus en bijna iedereen ligt te tukken.
Aangekomen in de drukte van Agra, hoop getoeter, heleboel jongens die je van alles proberen te verkopen, leidt onze gids ons naar de ingang. Daar staat gelukkig een nog niet zo lange rij, maar als niet Indiase toeristen hebben wij ook nog eens een aparte rij, waarbij de vrouwen en mannen ook weer gescheiden worden. We kunnen daardoor best aardig doorlopen, iedereen wordt weer gefouilleerd en tassen worden gecontroleerd. Dan zijn we toch echt op het terrein van de Taj Mahal. Het is inderdaad inmiddels droog, maar het is nog steeds zwaarbewolkt en ik moet eerlijk zeggen dat het er een beetje treurig uit ziet. Eerst komen we bij de toegangspoort, waar schoolklasjes braaf in een rijtje op hun hurken zitten te wachten. Na deze poort komen we in de tuinen van de Taj en zien we het hoofdgebouw aan de andere kant staan.
Ik moet eerlijk zeggen dat ik niet zo goed weet wat ik ervan moet vinden. Daarbij vrees ik ook dat de grijze lucht niet mee werkt. Van dichtbij is het mooi bewerkt en je kan zien dat er veel tijd en energie is gestoken in het ontwerpt en de vormgeving van dit mausoleum. Maar het lang niet zo groot(s) en imposant als ik had verwacht. Toch is het wel bijzonder om zo’n bekend gebouw, een wereldwonder zelfs, eens in het echt en van dichtbij te zien.
Wat me vooral opvalt zijn de rijen bij deze attractie. Ook om de binnenkant van het mausoleum te bekijken, mogen wij als westerse toeristen zo doorlopen. Maar de Indiase toeristen staan allemaal netjes in een lange rij, helemaal om het gebouw heen. Zo chaotisch als deze mensen in het verkeer en op straat zijn, zo fatsoenlijk staan ze hier allemaal rustig achter elkaar in ellenlange rijen. Grappig om te zien.
Daarna weer de lange reis terug naar Delhi. Ik ben blij dat we dit uitstapje nog achter de reis aan hebben gemaakt, want ik zou nooit alleen voor de Taj Mahal naar India teruggaan. Maar het is ook een soort anticlimax. Na het avontuur in de bergen geeft dit toeristisch consumeren en het lange rijden niet meer zo’n voldoening…
’s avonds eten we met z’n allen gezellig alsnog bij de tent waar we gister niet terecht konden. Het is een prima laatste avondmaal, maar waar we gister aten was het toch wat lekkerder.

24 september (Delhi – Amsterdam)
Het zit er op. Wat was het prachtig, wat hebben we genoten en wat een ervaring is dit geweest!!! Helaas blijkt al in de ochtend dat twee van de andere heren wat verkeerds hebben gegeten en ze zijn er goed ziek van. Eenmaal thuis gekomen blijkt dat wij geen van allen gespaard zijn gebleven. Waarschijnlijk toch iets verkeerds in het laatste diner. Gaat het 3 weken lang in India allemaal helemaal goed, ben je de eerste paar dagen thuis ziek… Toch mag het de pret van de herinnering niet drukken. Die zal ons nog lang nablijven.
Ik wil heel graag mijn medereizigers nog ontzettend bedanken voor alle gezelligheid, saamhorigheid en soms de bemoedigende woorden. We hadden een top cluppie, met een veelzijdige samenstelling. Ik heb van jullie genoten!
Dank:
Ed & Marja (het avontuurlijke stel uit het zuiden, bedankt voor de humor en het fanatisme)
Wim & Eefje (het gezellig sanitair verkopende koppel, bedankt voor het swingen op de motor en het gedeelde enthousiasme over de uitzichten en de route)
Willem, Piet Tjem, Dick & Peter (de tuinders en aanverwanten uit West-Friesland, bedankt voor de lessen bollenkweken, inzichten in snode plannen om geld te verdienen en het lachen)
Jan (de brokkenpiloot, bedankt voor je optimisme en de moppen)
Theo (de man die overal al gewoond heeft en altijd wel een sterk verhaal wist te vertellen)
Jan Willem & Marlieke (pap, mijn held, we hebben het maar mooi gedaan en wat hebben we genoten, ik had het met niemand anders willen doen)

Reisleider: Bert (onze eigen “Indiër”, bedankt voor alle support en fijne gesprekken)
Roadcaptain: Becky
Monteur: Mouna (Feroz)
Chauffeurs: Gurmit en Unchok
Roadmanager: Mana



Juleh!